Web Siten Gerçekten Hýzlý mý? (Test Etme Aracý) Yoksa Sana Yalan mý Söylüyor?

GTmetrix, PageSpeed Insights, Lighthouse... Hepimizin ezbere bildiði web hýz testi araçlarý. Týklarsýn, birkaç saniye bekler, rengarenk puanlar alýrsýn. Sonuç? “Siten %85 hýzlý.” Peki bu rakamlar gerçekten doðru mu? Sana gerçeði söyleyeyim: Hayýr. Bunlar çoðu zaman bir illüzyondan ibaret. Çünkü web sitenin gerçek hýzýný kullanýcý deðil, algoritma deðil, yalnýzca ‘algý’ belirler.

Bu yazýda klasik hýz testi anlayýþýný çöpe atacaðýz. Seninle birlikte görünmeyeni göreceðiz. Web sitenin gerçekten hýzlý mý, yoksa sadece hýzlý görünüyor gibi mi olduðunu anlamaný saðlayacak hiçbir yerde olmayan yöntemleri açýða çýkaracaðýz.

Hazýrsan baþlýyoruz. Bu bir test deðil. Bu bir uyanýþ.

Yöntem 1: Sahte Hýz Algýsý Testi (Ýlk Tepki Yanýlsamasý)

Kullanýcýnýn sitene girdiði ilk 500 milisaniyede yaþadýðý algý, genellikle tüm sitenin hýzýna dair genel hissini belirler. Ancak bazý siteler bu süreyi manipüle ederek gerçek hýz sorunlarýný kamufle eder. Ýþte sana görünmeyeni gösterecek gizli bir test:

Nasýl yapýlýr?

1. Siteye giriþte beyaz ekran süresini manuel olarak ölç. Bunun için geliþtirici konsolunda “Paint Timing” API’sini kullanabilirsin.
2. Ýlk first-paint zamanýný ölç ve bunu sitenin tam yükleme süresiyle karþýlaþtýr.

Sonuçlar þöyleyse dikkat:

First Paint	Load Time	Yorum
0.6 saniye	6.3 saniye	Kullanýcý “hýzlýymýþ” sanýr ama gerçekte çoðu þey geç yüklenir.
1.2 saniye	2.0 saniye	Gerçek hýz algýsýyla teknik hýz eþleþiyor. Bu iyidir.

Web sitenin hýzlý olduðunu sanýyor olabilirsin. Ama kullanýcý bir butona týklayýp 1 saniye yanýt alamýyorsa, o “hýzlý” site aslýnda yavaþ bir tiyatrodur.

Yöntem 2: Sessiz Yavaþlýk Dedektörü (UX Çöküþ Noktasý)

Her sitenin bir “algýsal çöküþ” noktasý vardýr. Yani sitenin hâlâ çalýþýyor olmasýna raðmen, kullanýcýnýn “Bu site bozuldu galiba” diyerek çýkýþ yaptýðý o görünmez sýnýr. Bu sýnýr, çoðu test aracý tarafýndan asla ölçülmez.

Bunu tespit etmek için:

• Javascript etkileþim süresini (TTI: Time to Interactive) ölç, ancak bir farkla. TTI deðeri ölçüldükten sonra kullanýcýnýn ilk etkileþimini analiz et.
• Kullanýcý fareyi hareket ettiriyor ama týklamýyor mu? Sayfa kaydýrma yapmadan hemen çýkýyor mu? O zaman gerçek bir hýz sorunuyla karþý karþýyasýn.

Çünkü kullanýcý klavyesine bile dokunmadan çýkýyorsa, site hýz testinde “geçer” ama kullanýcý testinde “sýnýfta kalýr.”

Yöntem 3: Termal Zamanlama Grafiði Oluþtur (Web Isý Haritasý + Zaman Birleþtirme)

Web ýsý haritasý kullanmak artýk sýradan bir analiz yöntemi. Ama onu zamansal olarak segmentlere ayýran kaç kiþi var? Ýþte “termal zamanlama” burada devreye girer.

Ne yapmalý?

1. Hotjar ya da Microsoft Clarity gibi bir araçla kullanýcý ýsý haritasý çýkar.
2. Bu haritayý zaman segmentlerine böl: 0-3 saniye, 3-6 saniye, 6+ saniye.
3. Hangi bölgeye ne zaman týklanýyor? Ýlk 3 saniyede hiç etkileþim yoksa kullanýcý hâlâ bekliyor olabilir.

Gördüðün gibi, ýsý sadece konum deðil, ayný zamanda zaman üzerinden de okunmalý. Sitenin “neresi” deðil, “ne zaman” hissediliyor sorusu seni gerçek cevaba götürür.

Yöntem 4: Algoritmik Taklit Testi (Ýnsan Gibi Týklayan Botlar)

Sýrada çýlgýnca bir teknik var. Normal bot testleri tarayýcý üzerinden hýz verilerini ölçer. Ama senin ihtiyacýn olan þey, insan gibi davranan bir bot.

Kurulum:

• Headless bir browser (örneðin Puppeteer) ile kullanýcý davranýþlarýný taklit eden bir test senaryosu yaz.
• Sayfa açýlýr, 2 saniye sonra menüye týklar, 3 saniye sonra scroll yapar, 1 saniye sonra butona basar… gibi adýmlar simüle edilir.
• Her týklamada oluþan tepkime süresini ölç.

Böylece sadece “açýlma süresi” deðil, gerçek “yaþanabilirlik süresi” ortaya çýkar. Web sitesi ancak bu testten geçerse “gerçekten hýzlý” sayýlýr.

Yöntem 5: Algý-Hýz Boþluðu Haritasý (Kullanýcý Geri Bildirimi + Zamanlama Eþleþmesi)

Son ve en beyin yakan yöntem: Kullanýcýlara web sitesinin hýzlý olup olmadýðýný sor, ama öncesinde hiçbir teknik bilgi verme. Ardýndan bu kullanýcýlarýn gezinti sürelerini ölç.

Farký analiz et:

Kullanýcý Algýsý	Gerçek Yüklenme Süresi	Boþluk
Hýzlý	4.6 saniye	–2.1 sn (Pozitif algý yanýlsamasý)
Yavaþ	1.8 saniye	+0.9 sn (Negatif deneyim hissi)

Ýþte bu tablo, web sitenin sadece deðil, hakkýnda konuþur.

Hýz, Saniyelerle Deðil Hislerle Ölçülür

Artýk bir sýrrý biliyorsun: Gerçek hýz, testlerde deðil, kullanýcýnýn beyninde baþlar. O yüzden bir site “yüklenmiþ” olabilir ama “açýlmýþ” hissettirmiyorsa, yavaþtýr. Ve bir site 1 saniyede açýlabilir ama 1 dakika beklenmiþ gibi hissettiriyorsa, daha da yavaþtýr.

Yani web siten ne kadar hýzlý bilmiyorsan, sorun zaman deðil, algýdýr. Ve sen o algýyý test etmedikçe, hiçbir zaman gerçek performansý öðrenemezsin.

Þimdi sor bakalým kendine: Benim sitem hýzlý mý, yoksa sadece öyle mi görünüyor?