Web Siten Gerçekten Hızlı mı? (Test Etme Aracı) Yoksa Sana Yalan mı Söylüyor?
GTmetrix, PageSpeed Insights, Lighthouse... Hepimizin ezbere bildiği web hız testi araçları. Tıklarsın, birkaç saniye bekler, rengarenk puanlar alırsın. Sonuç? “Siten %85 hızlı.” Peki bu rakamlar gerçekten doğru mu? Sana gerçeği söyleyeyim: Hayır. Bunlar çoğu zaman bir illüzyondan ibaret. Çünkü web sitenin gerçek hızını kullanıcı değil, algoritma değil, yalnızca ‘algı’ belirler.
Bu yazıda klasik hız testi anlayışını çöpe atacağız. Seninle birlikte görünmeyeni göreceğiz. Web sitenin gerçekten hızlı mı, yoksa sadece hızlı görünüyor gibi mi olduğunu anlamanı sağlayacak hiçbir yerde olmayan yöntemleri açığa çıkaracağız.
Hazırsan başlıyoruz. Bu bir test değil. Bu bir uyanış.
Yöntem 1: Sahte Hız Algısı Testi (İlk Tepki Yanılsaması)
Kullanıcının sitene girdiği ilk 500 milisaniyede yaşadığı algı, genellikle tüm sitenin hızına dair genel hissini belirler. Ancak bazı siteler bu süreyi manipüle ederek gerçek hız sorunlarını kamufle eder. İşte sana görünmeyeni gösterecek gizli bir test:
Nasıl yapılır?
- Siteye girişte beyaz ekran süresini manuel olarak ölç. Bunun için geliştirici konsolunda “Paint Timing” API’sini kullanabilirsin.
- İlk first-paint zamanını ölç ve bunu sitenin tam yükleme süresiyle karşılaştır.
Sonuçlar şöyleyse dikkat:
First Paint | Load Time | Yorum |
---|---|---|
0.6 saniye | 6.3 saniye | Kullanıcı “hızlıymış” sanır ama gerçekte çoğu şey geç yüklenir. |
1.2 saniye | 2.0 saniye | Gerçek hız algısıyla teknik hız eşleşiyor. Bu iyidir. |
Web sitenin hızlı olduğunu sanıyor olabilirsin. Ama kullanıcı bir butona tıklayıp 1 saniye yanıt alamıyorsa, o “hızlı” site aslında yavaş bir tiyatrodur.
Yöntem 2: Sessiz Yavaşlık Dedektörü (UX Çöküş Noktası)
Her sitenin bir “algısal çöküş” noktası vardır. Yani sitenin hâlâ çalışıyor olmasına rağmen, kullanıcının “Bu site bozuldu galiba” diyerek çıkış yaptığı o görünmez sınır. Bu sınır, çoğu test aracı tarafından asla ölçülmez.
Bunu tespit etmek için:
- Javascript etkileşim süresini (TTI: Time to Interactive) ölç, ancak bir farkla. TTI değeri ölçüldükten sonra kullanıcının ilk etkileşimini analiz et.
- Kullanıcı fareyi hareket ettiriyor ama tıklamıyor mu? Sayfa kaydırma yapmadan hemen çıkıyor mu? O zaman gerçek bir hız sorunuyla karşı karşıyasın.
Çünkü kullanıcı klavyesine bile dokunmadan çıkıyorsa, site hız testinde “geçer” ama kullanıcı testinde “sınıfta kalır.”
Yöntem 3: Termal Zamanlama Grafiği Oluştur (Web Isı Haritası + Zaman Birleştirme)
Web ısı haritası kullanmak artık sıradan bir analiz yöntemi. Ama onu zamansal olarak segmentlere ayıran kaç kişi var? İşte “termal zamanlama” burada devreye girer.
Ne yapmalı?
- Hotjar ya da Microsoft Clarity gibi bir araçla kullanıcı ısı haritası çıkar.
- Bu haritayı zaman segmentlerine böl: 0-3 saniye, 3-6 saniye, 6+ saniye.
- Hangi bölgeye ne zaman tıklanıyor? İlk 3 saniyede hiç etkileşim yoksa kullanıcı hâlâ bekliyor olabilir.
Gördüğün gibi, ısı sadece konum değil, aynı zamanda zaman üzerinden de okunmalı. Sitenin “neresi” değil, “ne zaman” hissediliyor sorusu seni gerçek cevaba götürür.
Yöntem 4: Algoritmik Taklit Testi (İnsan Gibi Tıklayan Botlar)
Sırada çılgınca bir teknik var. Normal bot testleri tarayıcı üzerinden hız verilerini ölçer. Ama senin ihtiyacın olan şey, insan gibi davranan bir bot.
Kurulum:
- Headless bir browser (örneğin Puppeteer) ile kullanıcı davranışlarını taklit eden bir test senaryosu yaz.
- Sayfa açılır, 2 saniye sonra menüye tıklar, 3 saniye sonra scroll yapar, 1 saniye sonra butona basar… gibi adımlar simüle edilir.
- Her tıklamada oluşan tepkime süresini ölç.
Böylece sadece “açılma süresi” değil, gerçek “yaşanabilirlik süresi” ortaya çıkar. Web sitesi ancak bu testten geçerse “gerçekten hızlı” sayılır.
Yöntem 5: Algı-Hız Boşluğu Haritası (Kullanıcı Geri Bildirimi + Zamanlama Eşleşmesi)
Son ve en beyin yakan yöntem: Kullanıcılara web sitesinin hızlı olup olmadığını sor, ama öncesinde hiçbir teknik bilgi verme. Ardından bu kullanıcıların gezinti sürelerini ölç.
Farkı analiz et:
Kullanıcı Algısı | Gerçek Yüklenme Süresi | Boşluk |
---|---|---|
Hızlı | 4.6 saniye | –2.1 sn (Pozitif algı yanılsaması) |
Yavaş | 1.8 saniye | +0.9 sn (Negatif deneyim hissi) |
İşte bu tablo, web sitenin sadece değil, hakkında konuşur.
Hız, Saniyelerle Değil Hislerle Ölçülür
Artık bir sırrı biliyorsun: Gerçek hız, testlerde değil, kullanıcının beyninde başlar. O yüzden bir site “yüklenmiş” olabilir ama “açılmış” hissettirmiyorsa, yavaştır. Ve bir site 1 saniyede açılabilir ama 1 dakika beklenmiş gibi hissettiriyorsa, daha da yavaştır.
Yani web siten ne kadar hızlı bilmiyorsan, sorun zaman değil, algıdır. Ve sen o algıyı test etmedikçe, hiçbir zaman gerçek performansı öğrenemezsin.
Şimdi sor bakalım kendine: Benim sitem hızlı mı, yoksa sadece öyle mi görünüyor?