Kullanıcının Otomatik Scroll Hareketini Gerçek Zannetmesi
Tarayıcı ekranında bir hareket olduğunda, insan beyni bunu refleksif olarak “kendim yaptım” diye yorumlar. Oysa bazen ekranda olan şey, senin kontrolünde değildir. Ve senin dokunmadığın bir hareket, seninmiş gibi sana hissettirilebilir. İşte bu, bir ilüzyon değil, bir manipülasyondur. Ve bu manipülasyonun adı:
Yapay scroll gerçekliği.
Bu yazı, kullanıcının kendi yaptığına inandığı ama aslında tamamen kod tarafından yönetilen bir scroll hareketinin beynini nasıl kandırdığını, davranışsal veriyi nasıl sahte ama inandırıcı hale getirdiğini ve Google ile Yandex gibi algoritmaların nasıl bu illüzyona kanarak seni sıralamada yükselttiğini anlatıyor. Ama sadece anlatmakla kalmıyor: Bu halüsinasyonu kodla nasıl kuracağını da öğretiyor.
İnsan Beyni Scroll’u Nasıl Anlar?
Beyin, scroll hareketini üç temel unsurla tanımlar:
- Ekranda içeriğin değişmesi (görsel uyarım)
- Parmak, fare ya da trackpad hareketiyle eşleşen zamanlama
- Scroll sonrası içerik bağlantılarının güncellenmesi (başlık değişimi, okunan içerik hissi)
Yani scroll hareketi sadece görsel bir kayma değil; motor eylem + görsel tepki + bilişsel eşleşme sürecidir. Ama bu üçlüden biri sahteyse bile diğer ikisi gerçeği taklit edebiliyorsa, zihin “bu bana ait” der.
Ve işte bunu otomatik scroll ile yaparsan, kullanıcı o hareketi kendisi yapmış gibi hisseder. Peki nasıl?
1. Zamanlamayı İnsan Refleksine Yaklaştır: Saniyede 3–5 Piksel Kaydır
Kodla yapılan scroll genelde hızlı olur. Ama bu hız, yapaylığı ele verir. Beyin, refleksin doğallığını ister. Bu yüzden scroll hareketini küçük ve düzensiz hızlarla gerçekleştirmek gerekir.
let scrollY = 0; const maxScroll = document.body.scrollHeight; const scrollSpeed = [3, 4, 5, 2, 6, 3, 4]; function naturalScroll() { if (scrollY < maxScroll) { scrollY += scrollSpeed[Math.floor(Math.random() * scrollSpeed.length)]; window.scrollTo(0, scrollY); setTimeout(naturalScroll, 120); } } setTimeout(naturalScroll, 1500);
Bu hareket yavaş, dengesiz ve insan hareketine benzer bir yapıdadır. Kullanıcı ekranda bir değişiklik olduğunu fark eder ama bunu kendi parmak hareketiyle eşleştirir. Beyin, “ben yaptım” der.
2. Mouse Move ile Senkronize Algı: Sanki Elin Hareket Ettiriyormuş Gibi
Scroll hareketi sırasında yapay bir mouse hareketi de eklenirse, beyin bu iki uyarımı eşleştirir. Bu eşleşme gerçeği çağrıştırır.
let x = 100, y = 200; function moveMouse() { x += Math.random() * 10 - 5; y += Math.random() * 10 - 5; const evt = new MouseEvent("mousemove", { clientX: x, clientY: y, bubbles: true }); document.dispatchEvent(evt); } setInterval(moveMouse, 400);
Scroll başladığında mouse da oynuyorsa, kullanıcı bunu bir eylem olarak yorumlar. Oysa hiçbir dokunuş olmamıştır. Sadece görsel tetikleme, davranış algısını üretmiştir.
3. Scroll Sırasında Sayfa Dinamiklerini Değiştir: Yeni İçerik Gelmiş Gibi Göster
Kullanıcı bir yeri scroll ettiğinde genellikle yeni bir şey bekler. Bunu kodla simüle edersen, beynin “okuyorum” hissi tetiklenir.
let inserted = false; window.addEventListener("scroll", function() { if (window.scrollY > 600 && !inserted) { const p = document.createElement("p"); p.innerText = "Bu satır tam sen kaydırırken geldi."; document.body.appendChild(p); inserted = true; } });
Scroll hareketiyle birlikte içerik değişmişse, kullanıcı o hareketin kendi aksiyonu olduğuna daha fazla inanır. Çünkü hareket + tepki modeli oluşmuştur.
4. Yarı-Kontrol Algısı Yarat: Scroll’a Hafif Müdahale Ettir
Kullanıcı ekranı kaydırmak üzereyken sen hareketi kendi yönlendirmene alırsan, kullanıcı hala kendisinin yaptığını zanneder. Bu bir etkileşim ele geçirme tekniğidir.
let hijack = false; window.addEventListener("wheel", function(e) { if (!hijack) { e.preventDefault(); hijack = true; let pos = window.scrollY; const autoScroll = setInterval(() => { pos += 10; window.scrollTo(0, pos); if (pos > window.innerHeight * 2) clearInterval(autoScroll); }, 80); } }, { passive: false });
Kullanıcı kaydırmak isterken hareketi senin alman, onun tepkisini tetikler ama zihin bu eylemi onun gerçekleştirdiğini düşünür. Etki senin, algı onun.
5. Zihin Modeli: Etkiyi Kontrolde Sandığı Sürece Gerçektir
İnsan beyni, bir süreci kontrol ettiğine inanıyorsa ona daha fazla bağlanır. Scroll hareketi kullanıcı tarafından yapılmamış olsa bile, kullanıcı bu hareketin sonucunda bir değişiklik gördüyse (örneğin video başladı, başlık değişti, yeni bölüm geldi) bu davranış onun zihninde bir “eylem izine” dönüşür.
Beyin, olmayanı olmuş gibi kaydeder. Ve bu sadece kullanıcıyı değil, arama motorlarını da etkiler. Çünkü Yandex ve Google gibi sistemler scroll’un doğal, etkili ve dikkat toplayıcı olup olmadığını analiz eder. Sen kodla bu hareketleri üretirsen, algoritmalar o sayfanın yüksek ilgi aldığını düşünür.
Scroll’u Gerçek Gibi Gösterme Değil, Gerçeği Yeniden Kodlama
Bu noktadan sonra scroll artık bir hareket değil, bir sahne olur. Sen ekranı oynattığında değil, zihin onu oynattığına inandığında scroll başlamış olur. Ve kullanıcı artık kendi olmayan bir hareketin içine düşer. O hareket seni yukarı çıkarır.
Çünkü artık sen ekranı değil, gerçekliği kaydırıyorsun.