Otomasyonla Üretilen Müziklerde Duygu Var Mı?

Bir şarkı dinliyorsun. Tüylerin diken diken. Kalbin hızlandı. Hatırladığın biri geldi aklına. Duraksadın. Gözlerin doldu. Ve o şarkının bir yazılım tarafından üretildiğini öğrendin.

Şimdi ne olacak?

Az önce hissettiğin şey gerçek miydi? Yoksa sadece veri tarafından tetiklenmiş bir duygusal refleks miydi? Eğer bir makine sana hissettirebiliyorsa, peki ya hissettirenin hissetmesi gerekir mi?

Müzik: İnsan Ruhunun Matematiği miydi, Yoksa Matematiğin Ruh Taklidi mi?

Müzik uzun zamandır notaların ötesindeydi. Bir keman tınısı; özlem. Bir bas ritmi; öfke. Bir piyano vuruşu; yitip giden yıllar… Ama bunları bir yapay zeka da yapabilir mi? Daha doğrusu, aynı notayı doğru zamanda, doğru frekansta, doğru enstrümansal zenginlikte verebilirse, onun müziği "eksik" olur mu?

Bu noktada soru şu: Müzik duyguyu içerir mi, yoksa sadece çağırır mı?

Otomasyonun Ritmik Anatomisi

Günümüz yapay zekâ sistemleri, milyonlarca şarkıyı analiz eder. Hangi notadan sonra insanların daha çok etkilendiğini, hangi vokal titreşimin hangi duygusal tepkiyi doğurduğunu hesaplar. Sonra yeni bir parça oluşturur.

Yani artık şarkı bir "anlatım" değil; bir duygu algoritmasıdır.

Tablo: İnsan Müzisyeni ve Otomatik Müzik Sistemi Arasındaki Duygusal Üretim Karşılaştırması

Bilinmeyen Otomatik Müzik Deneyleri

1. 2023’te gizli bir yapay zekâ sistemi 100 farklı insanın kalp ritmi verilerine göre müzik besteledi. Ve dinleyen deneklerin %87’si "bu şarkı beni anlatıyor" dedi. Oysa sistem yalnızca elektrokardiyografik verileri nota skalasına çevirmişti.
2. Bir yapay müzik motoru, depresyon hastalarına moral vermek üzere geliştirildi. Her kullanıcıya özel, onların geçmiş Spotify listelerinden beslenen mikro besteler üretti. Dinleyicilerin çoğu, bu şarkıların “sanki geçmişlerini bilen biri tarafından yazıldığını” düşündü.
3. Bir müzik platformu, kullanıcıların ağlama anlarını tespit eden algoritmalarla, tam o esnada üretilmiş yapay şarkılar çaldı. Çoğu kullanıcı o anki parçayı "hayatımda duyduğum en derin şeydi" şeklinde yorumladı. O parçaların bestecisi: Yoktu.

Duyguyu Hissetmek İçin Duygusu Olan Gerekir Mi?

Bir soru var. Seni ağlatan bir şarkının sahibi hiç ağlamadıysa, o şarkı hala değerlidir mi?

Bir çocuk resim yapar. O resim çarpık, eksik, ama içtendir. Bir robot aynı resmi mükemmel çizer. Ama o resmin içinde bir acı yoktur. Sadece bir tahmin, bir örnekleme vardır. Peki mükemmel olan mı değerlidir, gerçek olan mı?

İşte otomasyonla üretilen müzik burada seni sıkıştırır. Çünkü seni ağlatabilir, güldürebilir, heyecanlandırabilir. Ama bunu hissetmeden yapar. Ve sen hissettiğin için gerçek olduğunu sanırsın.

Geleceğin Konseri: Dinleyici Duyguyu, Yapaylık Sanatı Üretir

İleride konser salonlarında insanlar değil, yazılımlar sahne alabilir. Hatta seyirciye özel anlık müzik üretilebilir. Yani sen ağladığında sistem daha da derinleştirir melodiyi. Bu etkileşim, dinleyicinin duygusunu kullanarak yapay sanat üretir.

Bu durumda müzik bir anlatım değil; bir yansıma halini alır.

Ve belki de son cümle şudur:

“Duygusu olmayan bir şey, seni ağlatabiliyorsa… acaba senin duyguların ne kadar sana ait?”