Algoritmayla Aþk, Yapay Zekâ Destekli Ýliþki Eþleþtirme Gerçekten Mümkün mü?
Bir ekranýn öbür ucunda seni "sana en uygun insanla" buluþturduðunu iddia eden bir algoritma. Parmaklarýnla saða kaydýrdýðýn bir yüz, ama belki de hayatýný tamamen deðiþtirecek biri. Peki bu gerçekten tesadüf mü, yoksa önceden kurgulanmýþ bir eþleþmenin final sahnesi mi? Yapay zekâ destekli iliþki eþleþtirme sistemleri her yýl milyarlarca insanýn kalbine dokunuyor. Ama iþin aslý, bildiklerimizden çok daha derinlerde gizli. Ve kimse bu konuda dürüst olmuyor.
Ruh Eþi Kodla Yazýlabilir mi?
Yýllardýr "ruh eþi" kavramý romantik masallarýn konusu gibi anlatýlýr. Ama yapay zekâ bu konuda daha iddialý. Eðer yeterince veri alýrsa, ruh eþini matematiksel olarak hesaplayabileceðini söylüyor. Peki nasýl?
Ýliþki eþleþtirme algoritmalarý yüzeyde basit çalýþýr gibi görünür: yaþ, ilgi alaný, konum, müzik zevki, favori film... Ancak gerçek algoritmalar bunlarýn ötesinde, senin psikolojik yapýný, geçmiþ iliþkilerde verdiðin tepkileri, hatta beynindeki dopamin salýnýmý eðilimlerini modelleyebiliyor. Yapay zekâ, senin kendine bile itiraf etmediðin zevklerini, sapmalarýný, zaaflarýný biliyor. Yani aþk sadece seni deðil, seni senin bilmediðin yerden vuruyor.
Görünmeyen Eþleþtirme Katmanlarý
Birçok kiþi farkýnda deðil ama eþleþtirme sistemlerinde sadece kullanýcýlar deðil, arka plandaki veri kümeleri de sýnýflandýrýlýyor. Ýnsanlar bazý dijital profillere ayrýlýyor. Bunlara "iliþki potansiyeli vektörleri" deniyor. Ve her vektör, yüzlerce gizli algoritmik kriterle tanýmlanýyor.
Mesela:
- Sana ilgi duyanlarýn kaç saniyede profilini kapattýðý
- Senin okuduðun profillerde ilk hangi bilgiyi incelediðin
- Eski mesajlaþmalarýndaki kelime yoðunluðu, duygusal ton, emoji kullanýmý
Bunlar yapay zekâya senin "iliþkisel eðilimini" gösteriyor. Ama asýl garip olan þu: bazý sistemlerde senin en uyumlu olduðun kiþinin sana hiç gösterilmediði senaryolar var. Çünkü o kiþi, sistemde "yüksek eþleþme deðerine sahip premium kullanýcý" olabilir ve bu nedenle sadece belirli hesaplara sunulur. Aþkýn fiyat etiketi olur mu sorusunun cevabý artýk evet olabilir.
Aþkýn Simülasyonu: Duygusal Kodlamalar
Yeni nesil algoritmalar, sadece kiminle eþleþeceðini deðil, biriyle eþleþtiðinde ne hissedeceðini de programlayabiliyor. Ýlk mesajda kullanýlacak kelimeler, sesli görüþmelerde önerilen konular, hatta buluþma önerisi zamanlamalarý bile bir senaryo gibi düzenleniyor. Senin farkýnda olmadan baðlanmaný saðlamak için, algoritma seni yavaþ yavaþ sarýyor. Aþýk olduðunu sanýrsýn, oysa sen yalnýzca bir yazýlýmýn yönettiði bir duygu senaryosunun içindesindir.
Hiç Açýklanmayan Sistem Hatalarý
Yapay zekâ destekli eþleþtirme platformlarýnýn bazýlarý ciddi veri kazalarý yaþadý ama duyurulmadý. Birinde, algoritmanýn duygusal çeliþkiler yaratacak kiþileri bilerek eþleþtirdiði tespit edildi. Çünkü bu tip çeliþkiler daha fazla mesajlaþma, daha fazla uygulama içi zaman ve dolayýsýyla daha fazla reklam geliri getiriyordu. Kullanýcýlar birbirine baðlanýyor gibi görünse de, sistem aslýnda onlarý sürekli sorun yaþayacak yapýlarla eþleþtiriyordu. Çünkü uzun süren iliþkiler, platform için bir sondu. Ama geliri artýran, sonu gelmeyen dijital sürtüþmelerdi.
Sevginin Gerçekliði: Algoritmik Manipülasyonlar
Bazen bir eþleþme sonrasý hissettiðin o tatmin duygusu aslýnda gerçek deðil. Bazý yapay zekâ modelleri, eþleþme sonrasý kullanýcýya bilinçaltý olumlama sinyalleri gönderiyor. Mesela:
- Bildirimlerin özel bir sesle sunulmasý
- Profiline yapýlan beðeninin ardýndan gönderilen uyarý metinleri
- Mesaj alýndýðýnda ekranda beliren mikro animasyonlar
Tüm bunlar psikolojik olarak seni ödüllendirmek ve “karþýdaki kiþiye deðer vermen” için kodlanmýþ. Yani iliþki sadece iki kiþi arasýnda deðil, yazýlým da iliþkinin bir ortaðý olmuþ durumda.
Gelecekte Evlilikler Nasýl Olacak?
Þu an bazý ülkelerde, evlilik uyumluluðu tahmin algoritmalarý test ediliyor. Bu sistemler çifti birkaç haftalýk veriyle analiz edip, iliþkinin kaç yýl süreceðini, hangi ay boþanma riski olduðunu bile tahmin edebiliyor. Ve inanmazsýn ama bu tahminlerde %80'e yakýn doðruluk payý saðlanmýþ durumda. Hatta bazý sigorta firmalarý bu verileri evlilik poliçelerinde kullanmak için lisans baþvurusunda bulundu bile.
Ýleride eþinle sorun yaþadýðýnda, belki de telefona bir bildirim düþecek: “Partnerinizin stres seviyesi %72. Lütfen 2 gün uzak durun.” Ve bu öneri, bilimsel olarak senin kararlarýndan daha iyi olacak.
Aþk Gerçekten Kodlanabilir mi?
Belki de en büyük tehlike burada baþlýyor. Bir algoritma senin aþkýný seçtiðinde, sana ait olan en derin kararý teslim etmiþ oluyorsun. Peki gerçekten aþýk oluyor musun, yoksa algoritmanýn istediði kiþiyle mutlu olmayý öðreniyor musun? Eðer bunu ayýrt edemezsek, gelecekte aþklar deðil, yazýlýmlar çoðalacak. Ve insanlýk, kendi duygularýný dýþ kaynaklara devretmiþ olacak.
Aþký hissetmek baþka, aþký kodla tanýmlamak baþka. Ve bu iki dünya artýk iç içe geçmiþ durumda.
Þunu asla unutma: biriyle tanýþtýðýnda kalbinin atma þekli bile bir veriye dönüþmüþ olabilir. Ama o verinin sahibi sen misin, yoksa sistem mi, iþte onu düþünmeye baþladýðýnda aþkýn gerçekten nerede baþladýðýný fark edeceksin.