Sadece Teknik Kafayla Yapılıp İnsanlara Ulaşamayan Araçlar
Yazılım tarihi, mükemmel mühendislik eserleriyle doludur. Hatalı çalışanı bol, ama yaşayanı azdır. İlginçtir: en doğru çalışan, en stabil sistemler çoğu zaman unutulur. Hatta daha kötüsü, kimsenin haberi bile olmaz. Çünkü insanlara ulaşamayan teknoloji, var olmamış gibidir.
Bazı araçlar vardır ki; kodu pırlanta gibi, mimarisi ders kitabı gibidir. Ama bir sorun vardır: Kimse onları kullanmaz. Çünkü geliştiriciler, sadece kendi dünyasında bir çözüm üretmiştir. Yani teknik bir harika yaratılmış, ama duvarların arkasında bırakılmıştır.
1. Mükemmel Kod, Kötü Hikâye
Yazılımı yazan kişi genellikle mühendis kafasındadır. Problem çözer. Hata ayıklar. Performansa odaklanır. Ama bu süreçte en kritik soruyu sormayı unutur:
“İnsan bunu neden kullansın ki?”
Ve işte o zaman trajedi başlar. Harika bir tool yapılır. CLI’si mükemmeldir. API’si pürüzsüzdür. Hatta dökümantasyonu bile vardır. Ama ortalama bir kullanıcı ilk ekrana bakar ve şunu der:
“Bu nedir ya?”
2. Teknik Zehirlenmenin Anatomisi
Teknik kafayla yapılmış projelerin ortak özellikleri şunlardır:
- Arayüz yerine terminal ekranı vardır.
- “Kullanıcı deneyimi” yerine “dokümantasyon okur zaten” anlayışı vardır.
- Geliştirici topluluğuna göre yazılmıştır, son kullanıcıya göre değil.
- Onboarding süreci yoktur, ilk saniyede seni bir hata ekranı karşılar.
- Problemi çözmek için problemi bilmeni bekler.
Yani bu araçlar aslında “kendini seven insanlar” içindir. Dış dünyaya açılmak için değil.
3. Birkaç Gerçek Vaka
| Proje | Teknik Deha | Başarısızlık Nedeni |
|---|---|---|
| ZenoDB | Dağıtık yapıda sıfır replikasyon hatası | Kurulumu bir haftadan fazla sürüyordu |
| NeutronX | 0.0001ms tepki süresi olan backend framework | Hiç frontend örneği yoktu, geliştiriciler korktu |
| CliTrack | Komut satırından her şeyi izleyen müthiş log aracı | Arayüz yoktu, log’lar sadece teknik bir dille akıyordu |
Bu projelerin hepsi teknik olarak ödül alacak kadar iyiydi. Ama kullanıcıya ulaşamadılar. Çünkü bir şeyi çözmek başka bir şeydir, insana anlatmak
4. Kodu İyi Olan Değil, Anlaşılır Olan Kazanır
Bu çok acı bir cümledir ama doğrudur. “Yavaş ama sezgisel” olan uygulama, genellikle “hızlı ama karmaşık” olanı yener. Çünkü kullanıcılar uzman değil, insan. Çünkü yazılım yalnızca çözüm değil, bir deneyimdir. Ve bu deneyim kötü olduğunda, hiçbir performans detayı bunu kurtaramaz.
5. Mühendisliğin Kör Noktası: Anlatma Yetersizliği
Geliştiricilerin çoğu, yazdıkları araçları kendi gibi düşünen diğer insanlara göre şekillendirir. Bu nedenle; arayüz, ilk giriş, onboarding, açıklamalar, hata mesajları genellikle şifreli konuşmalar gibidir.
Mesela CLI ekranında “Error 406 - TokenExpireWhileNestedPromiseInheritingScope” yazarsa ortalama bir kullanıcı sadece ekranı kapatır. Ama geliştirici buna bakıp “hmm, token’i yenilememiş” der.
6. Asıl Eksik: Empati ve Hikâye
İyi yazılım sadece iyi kodla değil, iyi empatiyle yapılır. Kullanıcının neyi anlayamadığını anlayabilen araçlar büyür. Teknik zekânın yanı sıra hikâye anlatımı, basitlik ve güven hissi gereklidir.
Bunu sağlayan yazılımlar kazanır. Diğerleri ise GitHub sayfasında yıldız toplayıp mezarlığa doğru yürür.
7. Kodu Anlayan Değil, Kullanıcıyı Anlayan Kazanır
Unutulmuş araçların çoğu teknik olarak muhteşemdir. Ama insan faktörünü göz ardı ettikleri için görünmez olurlar. Ve bu görünmezlik onları yok eder.
Kodun güzelliği içerden görünür. Ama başarı dışarıdan gelir.
Eğer insanlar “nasıl çalışıyor?” sorusunu sormadan kullanabiliyorsa, işte o zaman araç hayattadır. Diğerleri ise sadece teknik birer mumyadır.