Kullanýcý Deneyimi Hiç Düþünülmeden Kodlanan Siteler

Ýnternetin yer altý katmanlarýnda dolaþýrken öyle sitelere denk gelirsin ki, bir anda kendini dijital bir labirentin ortasýnda hissedersin. Menü yoktur. Anasayfa, tasarým yerine rastgele konmuþ kutularla doludur. Ve sen, ekranýn ortasýnda kalakalýrsýn: “Buraya nasýl geldim?”

Ýþte bu yazý, tam olarak bu tür sitelerin otopsisidir. Teknik olarak çalýþan ama ruhsuz, anlamadan açýlan ama asla kalýnmayan, “Neden böyle yapmýþlar?” dedirten dijital yapýtlarýn bilinmeyen tarihidir.

1. Kodun Tapýnaðýnda Deneyim Unutulursa

Bazý geliþtiriciler için her þey HTML tag’leri, JavaScript fonksiyonlarý ve CSS grid’lerinden ibarettir. Evet, sayfa açýlýr. Evet, buton týklanýr. Ama iþte o ama…

Kullanýcýnýn göz hareketi, sayfa akýþý, dikkat süresi, renk algýsý… Bunlarýn hiçbiri düþünülmemiþtir. Çünkü odak þu sorudadýr:

“Bu fonksiyon çalýþýyor mu?”

Oysa kullanýcý þu soruyu sorar:

“Ben buradan ne yapacaðýmý nasýl anlayacaðým?”

Ýþte bu iki dünya, çatýþtýðýnda ortaya kullanýlmaz ama çalýþan siteler çýkar.

2. Görsel Estetik mi? O da Ne?

Kimi sitelerde görsel hiyerarþi yoktur. Ana baþlýk mý, açýklama mý, buton mu? Hepsi ayný puntoda, ayný renkte, üst üste dizilmiþ gibidir. Göz karar verirken beyin pes eder.

“Modern” görünsün diye yapýlan animasyonlar sekiz saniyede dolmaz. Butona basýnca ne olduðunu anlamak için iki ekran aþaðýya kaymak gerekir. Ve kullanýcý orada artýk yoktur.

3. Hatalar Listesi: Kullanýcýnýn Dijital Kabusu

Hata Türü	Tanýmý	Etkisi
Arayüz Körlüðü	Butonlarýn gizli veya anlaþýlmaz olmasý	Kullanýcý siteyi terk eder
Aþýrý Bilgi	Bir sayfada gereksiz 8 paragraf açýklama	Odak daðýlýr, hiçbiri okunmaz
Mobil Umursamazlýk	Site sadece masaüstüne göre kodlanmýþ	Telefon kullanýcýlarý anýnda çýkar
Renk Körlüðü	Arka planla ayný tonlarda yazýlar	Bilgi görünmez hale gelir

4. “Kendin Kullansan Anlar mýydýn?” Sorusu

Birçok geliþtirici yaptýðý siteye baþtan sona kullanýcý gözüyle hiç bakmaz. Menüye týklar ama anlamaya çalýþmaz. Butonlarý dener ama akýþý hissetmez. Çünkü amaç çalýþtýrmaktýr, anlatmak deðil.

Oysa kullanýcý deneyimi, bir hikâyedir. Baþlangýcý, ortasý, sonu vardýr. Kullanýcý nereye gideceðini anlamalý, ne zaman çýkacaðýný hissetmeli.

5. Efsanevi Vakalar: Kod Harikasý, Deneyim Felaketi

• QuantUX.io – Geliþtiriciye göre UI mucizesi, kullanýcýya göre stres testi.
• DataSkull Analytics – 300 tablo ve grafiðin döküldüðü, ama tek satýr açýklamanýn olmadýðý veri çöplüðü.
• CryptoDashLight – Kripto takibi için harika fonksiyonlar, ama týklanacak yerin neresi olduðu belirsiz bir arayüz.

Bu projeler güzel çalýþtý. Ama insanlar onlarý anlamadý.

6. Görünmeyen Düþman: Geliþtirici Egosu

En büyük hata þuydu:

“Eðer ben anlýyorsam, herkes anlar.”

Hayýr. Herkes anlamaz. Hatta çoðu anlamaz. Ve kullanýcý anlamazsa, en iyi fonksiyonlar da anlamýný yitirir. Çünkü kullanýlmayan sistem, var olmayan sistemdir.

7. Ýletiþimsiz Tasarým: Anlatmayan Kod

Ýyi bir site, sen týklamadan sana ne yapman gerektiðini sezdiren sitedir. Kullanýcý deneyimi budur. Ýletiþimdir. “Görsele gerek yok” diyen sistemler, aslýnda dijital olarak konuþamayan yazýlýmlardýr.

Ve insanlar konuþmayan þeylerden uzaklaþýr.

8. Kurtuluþ: Kodun Estetiðe Boyun Eðmesi

Ýyi tasarým, kodun üstünde bir kuraldýr. Her baþarýlý uygulama, estetik ve deneyim açýsýndan yalýn ama yönlendirici bir yapýya sahiptir. Modern yazýlýmlar, sadece çalýþan deðil, dokunan þeylerdir.

Geliþtirici, kullanýcýyý düþünmediði anda yalnýz kalýr. Ve o site, sessiz bir sekmede açýlýr, sonra kapanýr. Kimsenin hatýrlamadýðý, ama zaman harcanmýþ bir dijital çöküntü olur.

Kod ne kadar güzel olursa olsun,
eðer biri onu kullanmýyorsa,
o kod sadece bir sanrýdýr.

Ve internet, bu sanrýlarla dolu.