Ücretsiz Olunca, Batan Harika Projeler
Bir fikir doğar. Öylesine iyidir ki, sahibi şöyle der:
"İnsanlığa faydalı olsun, para düşünmüyorum."
Alkışlar gelir. Destek mesajları yağar. Forumlarda övülür, sosyal medyada paylaşılır. Ama sonra... Sunucular çöker, geliştirici sessizleşir, proje kapanır.
Bazı projeler vardı ki, o kadar kaliteliydi ki bedava olmamalıydı. Ama işte tam da bu yüzden battılar. Çünkü dijital dünyada “ücretsiz olmak”, ilk başta kutsanır; sonra yok sayılır.
1. Ücretsiz = Değersiz Algısı
İnsan zihni gariptir. Bir şeye para vermediğinde, ona kıymet de vermez. Bir yazılım bedava olduğunda insanlar ona değil, alternatifine güvenir. Ücretli olanına. “Ücretli olan daha profesyoneldir herhalde” der. İşte bu algı, birçok harika projeyi çöpe atmıştır.
2. Gerçek Örnekler: Ücretsizliğin İnfaz Listesi
Spreed – Tarayıcı üstünde gerçek zamanlı video konferans platformu. Zoom’un erken alternatifi. Ücretsizdi. Güvenliydi. Açık kaynaklıydı. Ama gelir modeli yoktu. Sunucu masrafları arttı. Geliştirici katkı bekledi ama topluluk seyirci kaldı. Kapanan duyuru şu cümleyle bitti:
"Bu kadar insanın kullandığı bir şeyi ayakta tutmak için neden yalnız kaldım, bilmiyorum."
Popcorn Time – Netflix alternatifi gibi çalışan, ücretsiz film izleme platformu. Arayüz, Netflix’ten daha akıcıydı. Ama yasa dışı içerik nedeniyle değil, sürdürülemezlik yüzünden öldü. Kodlayanlar sıkıldı. Çünkü hiçbir destek yoktu.
Are.na – Yaratıcı içerik kütüphanesi. Ücretsizdi. Reklamsızdı. Ama bağışlarla yürümeye çalıştı. Kullanıcılar harikaydı ama cebini açan çok azdı. Yıl sonunda ekip sadece şu maili attı:
"Yola devam edecek finansal gücümüz yok."
3. Geliştiricinin Sessiz İsyanı
Bir geliştirici şunu düşünür:
"Ben bu projeyi insanlık için yaptım, destek görürüm."
Gerçeklik tokat gibi çarpar: İnsanlık kullanır, paylaşır, sever… Ama ödeme yapmaz.
Ve zamanla, şu düşünce yerleşir:
"Keşke baştan paralı yapsaydım."
Çünkü bedava olan hiçbir şey, sürdürülebilir değildir. Cömertlik, pazarlama stratejisi değilse; sonu yorgunluktur.
4. Ücretsiz Kalınca Neden Hiçbir Şey Yürümez?
| Durum | Sonuç |
|---|---|
| Gelir modeli yok | Sunucu masrafları geliştiriciye kalır |
| Kullanıcı desteği sıfır | Hiç kimse gönüllü bağış yapmaz |
| Topluluk büyümez | Çünkü insanlar 'kalıcı değil' diye düşünür |
| Motivasyon tükenir | Geliştirici yalnız kalır, ilgisizliğe dayanamaz |
5. Peki Ne Olmalıydı?
Bedava olmak iyidir… ama yalnızca ilk 7 gün.
- Bir proje ilk başta demo sunmalı, sonra sürdürülebilir bir üyelik modeli kurmalıydı.
- Topluluğa küçük de olsa ödeme alışkanlığı kazandırılmalıydı.
- Geliştirici “yardım beklemek” yerine, yardım istemeyi öğrenmeliydi.
Çünkü bazen en büyük hata; “iyi niyetle başlayan ama sistemsiz giden” bir fikirde gizlidir.
6. Dijital Mezarlıkta Ücretsizlik Taşıyan Mezarlar
Bugün hâlâ GitHub’da, Product Hunt’ta, Hacker News’te birbirinden harika, bedava araçlar dolaşıyor. Ve çoğu şu an yavaş yavaş soluyor.
Çünkü ücretsiz kalınca, insanlar seni sevse bile, unutuyor.
Ve her şey şu cümlede son buluyor:
"O kadar güzeldi ki, bedavaydı… ama artık yok."
Ve biz bunu fark ettiğimizde, artık çok geç oluyor. Çünkü hiçbir şey, cömertlik kadar sessiz bir intihar değildir.